Xe số tự động ngày càng trở nên phổ biến nhờ sự tiện lợi, dễ dàng điều khiển, đặc biệt là trong điều kiện giao thông đông đúc tại các đô thị Việt Nam. Tuy nhiên, chính sự “nhàn nhã” này đôi khi lại khiến các tài xế mới chủ quan, dẫn đến những sai lầm tai hại có thể làm giảm tuổi thọ hộp số và gây nguy hiểm khi tham gia giao thông.
Dưới đây là 5 lỗi cơ bản nhưng lại rất phổ biến mà những “tài mới” cần nhận biết và sửa đổi ngay lập tức để bảo vệ xế yêu và an toàn cho chính mình.
1. Về số N (số mo) khi xe đang chạy hoặc đổ đèo
Đây là một trong những sai lầm nguy hiểm nhất mà nhiều người mắc phải với suy nghĩ sẽ tiết kiệm được một chút xăng.
- Tại sao lại sai?
- Mất khả năng kiểm soát: Khi về N, động cơ và bánh xe không còn được kết nối. Xe sẽ trôi theo quán tính, bạn sẽ mất đi khả năng phanh bằng động cơ (phanh ghì), khiến hệ thống phanh chính phải làm việc nặng nề hơn, dễ bị quá nhiệt, mất tác dụng, đặc biệt nguy hiểm khi đổ đèo, dốc dài.
- Hủy hoại hộp số: Việc chuyển từ N sang D khi xe đang chạy ở tốc độ cao sẽ tạo ra một cú “sốc” đột ngột cho các chi tiết bên trong hộp số, gây mài mòn và hư hỏng nghiêm trọng theo thời gian.
- Không tiết kiệm xăng: Với công nghệ phun xăng điện tử hiện đại, hầu hết các xe ngày nay đều có chế độ tự ngắt nhiên liệu khi người lái không đạp ga và xe đang ở số D. Do đó, việc về N không những không tiết kiệm xăng mà còn tiềm ẩn rủi ro.
- Làm thế nào cho đúng?
- Luôn giữ xe ở số D khi di chuyển, kể cả khi xuống dốc. Hãy sử dụng chân phanh để kiểm soát tốc độ hoặc chuyển sang các chế độ bán tự động (S, M, +/-, L, 2, 3) để tận dụng khả năng phanh của động cơ.
- Chỉ sử dụng số N khi xe đã dừng hẳn và cần đẩy xe trong khoảng cách ngắn (ví dụ trong bãi đỗ).
2. Không về số P (Parking) khi đỗ xe
Nhiều tài xế mới có thói quen chỉ kéo phanh tay và để xe ở số D hoặc N khi đỗ xe, đặc biệt là khi dừng nhanh.
- Tại sao lại sai?
- Nguy cơ trôi xe: Phanh tay có thể không đủ sức giữ xe trên địa hình dốc hoặc có thể bị lỗi. Nếu không về P, xe có thể bị trôi, gây tai nạn cho người và phương tiện khác.
- Tăng áp lực lên phanh tay: Việc dồn toàn bộ trọng lượng xe lên phanh tay sẽ khiến hệ thống này nhanh bị mòn, giảm hiệu quả.
- Làm thế nào cho đúng?
- Tạo thói quen theo trình tự: Đạp phanh chân cho xe dừng hẳn -> Về số P -> Kéo phanh tay -> Tắt máy. Quy trình này đảm bảo xe được khóa cố định một cách an toàn nhất.
3. Đạp ga và phanh cùng lúc hoặc chuyển số đột ngột
Tâm lý căng thẳng hoặc chưa quen xe khiến nhiều người mới lái mắc lỗi dùng cả hai chân để điều khiển ga và phanh, hoặc chuyển số khi xe chưa dừng hẳn.
- Tại sao lại sai?
- Gây mòn má phanh và tốn xăng: Rà phanh trong khi vẫn đạp ga sẽ khiến hệ thống phanh và động cơ “đấu tranh” với nhau, gây mòn các chi tiết, tiêu hao nhiên liệu không cần thiết và làm nóng hệ thống phanh.
- Hỏng hộp số: Việc chuyển đột ngột từ D (tiến) sang R (lùi) hoặc ngược lại khi xe chưa dừng hẳn sẽ tạo ra lực tác động cực lớn lên các bánh răng và dây đai trong hộp số, có thể gây vỡ hoặc trượt, dẫn đến chi phí sửa chữa rất đắt đỏ.
- Làm thế nào cho đúng?
- Chỉ sử dụng chân phải để điều khiển cả ga và phanh. Gót chân đặt làm trụ trên sàn xe, xoay bàn chân qua lại giữa hai bàn đạp.
- Luôn dừng xe hoàn toàn bằng phanh chân trước khi chuyển từ D sang R hoặc từ R sang D.
4. Bỏ qua các ký hiệu và chế độ lái khác ngoài “D”
Xe số tự động không chỉ có số D. Các chế độ như L, 2, 3, S, M, B… được thiết kế để tối ưu hóa khả năng vận hành của xe trong các điều kiện khác nhau.
- Tại sao lại sai?
- Xe vận hành kém hiệu quả: Chỉ dùng số D khi lên dốc cao hoặc đổ đèo dài sẽ khiến động cơ và phanh phải hoạt động vất vả hơn. Xe sẽ ì hơn khi leo dốc và phanh sẽ nhanh nóng hơn khi xuống dốc.
- Làm thế nào cho đúng?
- Lên dốc cao, cần sức kéo lớn: Chuyển sang các số thấp như L, 2, 3 hoặc chế độ S (Sport), M (Manual) để giữ xe ở cấp số thấp, tăng momen xoắn.
- Xuống dốc, đổ đèo: Sử dụng các số thấp để tận dụng lực hãm của động cơ (phanh động cơ), giảm tải cho hệ thống phanh chính, giúp việc kiểm soát tốc độ an toàn hơn.
- Vượt xe: Chuyển sang chế độ S để xe tăng tốc nhanh và dứt khoát hơn.
5. Để xe ở số D khi dừng đèn đỏ quá lâu
Việc giữ chân phanh và để cần số ở D khi dừng đèn đỏ là thói quen của hầu hết tài xế. Tuy nhiên, nếu thời gian chờ quá lâu (trên 30 giây), điều này lại không thực sự tốt.
- Tại sao lại sai?
- Gây mỏi chân: Việc phải giữ lực phanh liên tục có thể gây mỏi chân, dễ dẫn đến tình huống lơ đãng, nhả phanh bất ngờ khiến xe chồm lên phía trước.
- Làm nóng dầu hộp số: Dù xe đứng yên, các chi tiết bên trong hộp số vẫn hoạt động, sinh nhiệt và có thể làm giảm tuổi thọ của dầu hộp số nếu tình trạng này lặp lại thường xuyên.
- Làm thế nào cho đúng?
- Nếu dừng dưới 30 giây: Giữ nguyên số D và đạp phanh là hợp lý.
- Nếu dừng lâu hơn 30 giây: Hãy về số N và kéo phanh tay. Thao tác này giúp chân bạn được nghỉ ngơi, giảm tải cho hộp số và đảm bảo an toàn hơn. Khi đèn xanh bật, chỉ cần đạp phanh, vào lại số D, nhả phanh tay và di chuyển.
Lái xe số tự động tuy đơn giản nhưng không đồng nghĩa với việc có thể bỏ qua những nguyên tắc kỹ thuật cơ bản. Việc hiểu rõ và tránh xa 5 sai lầm phổ biến trên không chỉ giúp bạn lái xe an toàn hơn mà còn là cách tốt nhất để bảo vệ “xế cưng”, tiết kiệm chi phí sửa chữa và nuôi xe về lâu dài. Chúc các tài mới luôn vững tay lái trên mọi nẻo đường!