Chỉ còn chưa đầy hai tháng nữa, ngày 1/1/2026 sẽ là thời điểm “giờ G” khi Luật Trật tự an toàn giao thông mới chính thức có hiệu lực. Một trong những quy định cốt lõi, ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu gia đình, là bắt buộc phải có thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô.
Việc cho trẻ ngồi trong lòng, đứng trên xe, hay thậm chí thắt dây an toàn của người lớn… sẽ không chỉ là “mất an toàn” mà còn là “vi phạm luật”.
Vậy quy định cụ thể là gì? Chọn mua thiết bị nào giữa muôn vàn loại “nôi”, “ghế”, “đệm nâng”? Bài viết này chính là cẩm nang “A-Z” giúp các bậc phụ huynh hiểu rõ luật và chọn đúng sản phẩm để bảo vệ tài sản quý giá nhất của mình.
A. Hiểu đúng về Luật: Quy định 2026 nói gì?
Trước khi mua, hãy hiểu rõ mình cần tuân thủ điều gì. Theo luật mới:
- Đối tượng áp dụng: Trẻ em dưới 10 tuổi VÀ cao dưới 1,35 mét.
- Yêu cầu bắt buộc:
- Cấm tuyệt đối ngồi ở hàng ghế trước (bên cạnh tài xế).
- Bắt buộc phải sử dụng ghế an toàn hoặc đệm an toàn chuyên dụng ở hàng ghế sau.
- Mức phạt: Nếu không tuân thủ, tài xế có thể bị xử phạt từ 800.000 đến 1.000.000 đồng.
Tuy nhiên, lý do lớn nhất để trang bị không phải vì tiền phạt, mà là vì thói quen cho trẻ ngồi xe “tự do” ở Việt Nam quá nguy hiểm. Khi phanh gấp, lực quán tính có thể khiến trẻ bị hất văng. Dây an toàn của người lớn (thiết kế cho người >1,4m) sẽ vắt ngang cổ và bụng trẻ, dễ gây chấn thương nội tạng hoặc cột sống nghiêm trọng.
Số liệu “biết nói” từ NHTSA (Mỹ): Sử dụng ghế trẻ em đúng cách giúp giảm 71% nguy cơ tử vong ở trẻ sơ sinh và 54% ở trẻ 1-4 tuổi.
B. Từ A-Z: Tư vấn chọn đúng loại thiết bị theo độ tuổi
“Thiết bị an toàn” là một thuật ngữ chung, bao gồm 3 loại chính tương ứng với 3 giai đoạn phát triển của trẻ.
1. Giai đoạn 1: Nôi trẻ em lắp ngược (Rear-Facing Car Seat)
Đây là loại ghế quan trọng nhất và là “bước khởi đầu” an toàn cho mọi em bé.
- Độ tuổi: Từ sơ sinh đến khoảng 12-24 tháng tuổi.
- Tại sao phải lắp ngược? Đây là tư thế an toàn TUYỆT ĐỐI cho trẻ sơ sinh. Khi xe va chạm hoặc phanh gấp, toàn bộ lực sẽ được phân tán đều dọc theo lưng ghế, bảo vệ hoàn hảo cho phần đầu và cột sống còn rất yếu của trẻ.
- Lời khuyên vàng: NHTSA khuyến nghị phụ huynh nên cho trẻ ngồi ngược càng lâu càng tốt, cho đến khi trẻ vượt giới hạn cân nặng/chiều cao tối đa mà nhà sản xuất nôi quy định.
2. Giai đoạn 2: Ghế trẻ em lắp xuôi (Forward-Facing Car Seat)
Khi trẻ đã “quá khổ” với nôi lắp ngược, đây là bước chuyển tiếp.
- Độ tuổi: Thường từ 2-6 tuổi (hoặc khi vượt giới hạn của nôi lắp ngược).
- Đặc điểm: Loại ghế này có dây đai an toàn 5 điểm (ôm vai, ngực, hông) và được cố định chặt vào ghế xe. Dây 5 điểm giúp phân tán lực đều lên các bộ phận cứng cáp của cơ thể trẻ, an toàn hơn nhiều so với dây an toàn 3 điểm của xe hơi.
- Giới hạn: Trẻ nên dùng ghế này cho đến khi đạt giới hạn cân nặng/chiều cao (thường khoảng 18-29 kg).
3. Giai đoạn 3: Ghế đôn nâng (Booster Seat)
Đây là thiết bị cuối cùng trước khi trẻ có thể dùng dây an toàn của người lớn.
- Độ tuổi: Từ 6-10 tuổi (hoặc cân nặng 18-36 kg, cao 100-135 cm).
- Nhiệm vụ: Booster seat không có dây đai riêng. Nhiệm vụ của nó chỉ là nâng chiều cao của trẻ lên để dây an toàn của xe hơi nằm ĐÚNG VỊ TRÍ:
- Dây vai: Vắt qua giữa vai và ngực (không vắt ngang cổ).
- Dây ngang: Ôm sát phần đùi và hông (không vắt ngang bụng).
- Phân loại:
- Loại có lưng tựa (High-back): Bảo vệ thêm phần đầu và vai, khuyên dùng.
- Loại không lưng (Backless): Gọn nhẹ hơn, dễ mang theo.
C. Checklist “vàng” khi mua và lắp đặt
Chỉ chọn đúng loại thôi là chưa đủ, bạn cần lưu ý những điểm sau:
1. Kiểm tra xe của bạn: Có ISOFIX / LATCH không?
- Đây là các chốt cứng bằng kim loại được gắn liền vào khung xe (thường nằm ở khe hở giữa lưng và đệm ghế sau).
- Hầu hết các xe đời mới đều có. Đây là cách cố định ghế trẻ em chắc chắn, an toàn và dễ lắp đặt nhất.
- Nếu xe không có, bạn vẫn có thể cố định ghế bằng dây an toàn của xe, nhưng phải siết thật chặt và kiểm tra kỹ theo hướng dẫn.
2. Đọc kỹ giới hạn Cân nặng và Chiều cao
- Đây là yếu tố quan trọng nhất! Một chiếc ghế chỉ an toàn khi được dùng trong đúng giới hạn cho phép. Đừng cố dùng ghế sơ sinh cho trẻ 3 tuổi, hoặc dùng booster seat cho trẻ 1 tuổi.
- Mỗi sản phẩm đều có ghi rõ giới hạn này trong sách hướng dẫn.
3. Cân nhắc ghế “All-in-One” (Tất cả trong một)
- Thị trường có nhiều mẫu ghế “All-in-One” có thể điều chỉnh để dùng cho cả 3 giai đoạn (từ nôi lắp ngược -> ghế lắp xuôi -> đôn nâng).
- Ưu điểm: Tiết kiệm chi phí, dùng được lâu dài.
- Nhược điểm: Cần đọc kỹ hướng dẫn để thay đổi các bộ phận đệm lót, cách lắp đặt cho đúng từng giai đoạn của trẻ.
Z. Câu hỏi cuối cùng: Khi nào trẻ có thể ngưng dùng ghế an toàn?
Theo luật là khi trẻ trên 10 tuổi HOẶC cao trên 1,35m. Tuy nhiên, để an toàn nhất, trẻ chỉ nên dùng dây an toàn của người lớn khi:
- Trẻ đạt chiều cao từ 140-145 cm trở lên.
- Khi ngồi, lưng trẻ tựa hoàn toàn vào lưng ghế.
- Đầu gối cong tự nhiên qua mép ghế (chân chạm sàn).
- Dây vai vắt qua giữa ngực/vai (không chạm cổ).
- Dây ngang nằm ở phần hông/đùi (không nằm trên bụng).
Nếu chưa đạt đủ 5 tiêu chí này, trẻ vẫn cần ghế đôn nâng (booster seat).
Quy định 2026 là một bước tiến bắt buộc để bảo vệ con em chúng ta. Việc đầu tư một chiếc ghế an toàn không phải là một lựa chọn, mà là trách nhiệm của mọi bậc cha mẹ. Đừng đợi đến 1/1/2026, hãy trang bị “vệ sĩ” an toàn cho con bạn ngay hôm nay.